وضعیت بریچ جنین یعنی چه؟

وضعیت بریچ جنین یعنی چه؟ :جنین برای خارج از رحم باید در وضعیت سر پایین قرار بگیرد، اما در برخی موارد جنین نمی چرخد و در وضعیت بریچ قرار می گیرد، بطوری که پاها یا باسن او به سمت پایین است و گویی جنین در حالت نشسته قرار گرفته، در این شرایط باید به چرخیدن جنین کمک کرد.

بریچ یعنی چه ؟ 

قرارگیری جنین در رحم به شکل عرضی را صورت بریچ می گویند. اکثر جنین‌ها طوری در رحم قرار می‌گیرند که سر آنها رو به پایین باشد، اما به ندرت نیز پیش می‌آید که پا یا پایین‌ تنه‌ جنین در قسمت دهانه‌ی رحم قرار بگیرد، نام دیگر این وضعیت جنین نشسته است زیرا پاهای او در پایین رحم یا به شکل چهارزانو قرار دارد.

پرزنتاسیون بریچ یعنی چه؟

حدود یک پنجم از جنین‌ها، در هفته‌ ۲۸ بارداری، در موقعیت قرار می‌گیرند که پاها یا باسن شان رو به پایین است، به این وضعیت پرزنتاسیون بریچ می گویند. اما اغلب تا هفته‌ ۳۶ بارداری مجدداً چرخیده و سر او رو به پایین قرار می‌گیرد. در این مرحله، تنها ۳ درصد از جنین ها تغییر موقعیت نداده و در حالت بریچ باقی می‌مانند.

انواع بریچ

غالباً عبارت بریچ به جنین‌هایی اطلاق می‌شود که پای آن‌ها رو به پایین و به سمت دهانه‌ رحم است، اما موقعیت بریچ جنین درون رحم می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. از جمله:

• بریچ کامل

بریچ کامل زمانی‌ است که پای جنین  در پایین و در دهانه‌ رحم مادر قرار دارد، به صورتی که ران و زانو خم شده، کف پا در کنار باسن قرار گرفته و زانوها داخل قفسه‌ سینه جنین جمع شده‌اند.

• بریچ فرانک

بریچ فرانک موقعیتی است که قسمت باسن جنین به طرف پایین بوده اما ران‌های او در مقابل قفسه‌ سینه و پاها در کنار گوش‌ها قرار گرفته‌اند. در این شرایط باسن جنین در دهانه‌ رحم قرار گرفته و جنین در زایمان ابتدا با باسن خارج می شود.  

• بریچ نا کامل یا فوتلینگ

هنگامی که کف پاهای جنین رو به پایین قرار گرفته و هنگام زایمان ابتدا یک یا هر دو پا خارج می‌شوند، وضعیت بریچ ناکامل یا بریچ فوتلینگ (Footling breech) نام دارد. 

علت موقعیت بریچ جنین چیست؟

قرارگیری جنین در موقعیت بریچ اغلب تصادفی بوده و علت خاصی ندارد. با این حال چند عامل ممکن است در این شرایط تاثیر داشته باشند. این عوامل عبارتند از:

• مایع آمنیوتیک خیلی زیاد (پلی هیدرآمنیوس) یا کاهش مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرامنیوس) که باعث می‌شود چرخیدن در رحم برای جنین دشوار گردد.
• پایین بودن جفت
• جنین های دوقلو، سه قلو و یا چندقلو

آیا وضعیت بریچ خطرناک است؟

بله، از آنجایی که موقعیت بریچ می‌تواند در زایمان مشکل ایجاد کند ممکن است خطرناک باشد. زیرا موجب بروز خطرات زیر در زایمان می شود:

• وارد شدن فشار  بر نیمه‌ پایینی بدن جنین هنگام زایمان، ممکن است سبب آسیب به مفاصل ران او شود.
• بند ناف ممکن است پاره شود یا دور گردن جنین بپیچد و او دچار کمبود اکسیژن گردد.
• زایمان ممکن است دشوار شود، زیرا بزرگترین قسمت بدن جنین یعنی سر، در آخرین مراحل خارج می‌گردد. در این شرایط حتماً به مهارت پزشک متخصص زنان و زایمان احتیاج است، زیرا ممکن است استفاده از انبر فورسپس برای بیرون کشیدن جنین مورد نیاز باشد.

بریچ بودن جنین در هفته ۳۶ 

اگر جنین تا هفته‌ ۳۶ بارداری نچرخد، بعید است که دیگر تغییر موقعیت بدهد. در این شرایط ممکن است پزشک از روش ESV یا چرخش سفالیک خارجی استفاده کند، به این معنا که در شرایط خاصی، با کمک دست و با نظارت از طریق سونوگرافی، جنین را وادار به چرخیدن می کند.

چرخش جنین بریچ

به توصیه‌ی کالج سلطنتی بیماری‌های زنان و زایمان (RCOG)، بهتر است تمامی مادران بارداری که جنین‌ آنها در موقعیت بریچ قرار دارد و تا هفته‌ ۳۶ بارداری تغییر موقعیت نداده است، در صورتی که مشکل خاصی وجود ندارد، از طریق روش خاصی به نام ECV یا چرخش سفالیک خارجی باید جنین را وادار به چرخش کنند.

روش ECV به این صورت است که یک متخصص زنان و زایمان یا مامای آموزش‌دیده، فشارهای خاصی بر روی شکم وارد می‌کند تا جنین را تشویق به چرخش نموده و سر او رو به پایین قرار بگیرد. به موقعیتی که سر جنین در دهانه‌ی رحم قرار دارد موقعیت سفالیک می‌گویند.

چقدر روش ECV در چرخیدن جنین موثر است؟

میزان موفقیت این روش حدود ۵۰ درصد است، برخی از جنین‌ها حتی ذره‌ای تغییر موقعیت نمی‌دهند، اما برخی از آن‌ها به طور کامل می‌چرخند. این روش نسبتا امن و بی‌خطر است، اما ۰.۵ درصد احتمال دارد که ضربان قلب جنین کاهش پیدا کرده و نیاز به سزارین اورژانسی باشد. به همین دلیل بهتر است این فرایند در بیمارستانی با امکانات کامل انجام شود تا در شرایط اورژانسی مشکلی ایجاد نگردد.

آیا روش ECV برای چرخاندن جنین برای همه مناسب است؟

خیر، در شرایط زیر روش ECV برای چرخیدن جنین بریچ پیشنهاد نمی‌شود: 

• دلایل دیگری برای نیاز به سزارین وجود داشته باشد
• خونریزی واژینال در هفته‌های اخیر
• گلابی‌شکل نبودن رحم
• پاره شدن کیسه‌ی آب یا آمنیوتیک قبل از موعد زایمان

آیا راه های دیگری نیز برای چرخیدن جنین وجود دارد؟

• به گفته‌ی متخصصان، هیج شواهد معتبری وجود ندارد که اثبات کند خوابیدن یا نشستن مادر در موقغیت‌های خاص، بتواند باعث چرخش جنین گردد. اما بر اساس گفته‌های قدیمی، قرار گرفتن در موقعیت چمباتمه روی زمین (مانند حالت پاک کردن کف زمین) و چهار دست و پا رفتن در این موقعیت، می‌تواند به تغییر موقعیت جنین کمک نماید.
• حرارت درمانی یا Moxibustion: این روش، نوعی تکنیک پزشکی چینی است که برای تشویق جنین به چرخیدن در رحم استفاده می‌شود. در این روش، برگ‌های خشک گیاهی به نام Artemisi vulgaris در نزدیکی شست پا سوزانده می‌شود. شاید عجیب به نظر برسد، اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که می‌تواند موثر باشد. در صورتی که مایل به استفاده از این روش هستید، باید به متخصص طب سوزنی مراجعه نمایید.

اگر جنین حتی با روش ECV نچرخید، بهتر است زایمان به چه صورت انجام شود؟

به توصیه‌ی کالج پزشکی RCOG، بهترین روش زایمان در این شرایط سزارین است. با این حال خطرات سزارین نیز باید در نظر گرفته شود.

در صورتی که نوزاد پیش از موعد (قبل از هفته‌ی ۳۷) متولد شود، باید با مشورت پزشک، معایب و مزایای سزارین را در کنار هم بررسی نمایید.

آیا با جنین بریچ می توان زایمان طبیعی کرد؟

انتخاب با خود مادر است، اما زایمان طبیعی در این شرایط در بسیاری از مواقع ایمن نیست. پزشک یا ماما می‌توانند در اتخاذ تصمیم صحیح راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه دهند. زایمان طبیعی در شرایط بریچ بودن جنین نیاز به نظارت و مراقبت بیشتری دارد و ممکن است به استفاده از فورسپس نیز برای هدایت جنین به خارج از بدن مادر احتیاج باشد.

در چه شرایطی زایمان طبیعی توصیه نمی‌شود؟

در برخی شرایط ممکن است مادر از زایمان طبیعی منع شود. از جمله:

• قرار گرفتن جنین در موقعیت فوتلینگ یا بریچ نا کامل
• بزرگ بودن یا کوچک بودن بیش از اندازه‌ی جنین
• کوچ بودن لگن مادر
• جفت سر راهی
• پره اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری)