تغذیه نوزاد زودرس

تغذیه نوزاد زودرس :نوزادان نارس به نوزادنی گفته می شود که قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد شوند. علل مختلفی برای نارس شدن نوزادان وجود دارد. احتمال نارس بودن نوزادان در چند قلوزایی بسیار زیاد است. عوامل مختلفی در تولد نوزادان نارس موثرند. عوامل روانی و عاطفی و آمادگی والدین برای تولد نوزاد خواسته یا ناخواسته یکی از عوامل قابل تامل است. میزان تحصیلات والدین و میزان آگاهی مادر در تغذیه دوران بارداری و شیردهی، چگونگی ویار و نحوه زایمان به خصوص زایمان زودرس سزارین، چند قلوزایی  نیز می تواند در تولد نوزادان نارس موثر باشد.

نوزادان نارس معمولا در بخش مراقبت های ویژه نوزادان نگهداری می شوند. در این بخش نوزادان از نظر دریافت مواد غذایی و مایعات تحت نظر قرار می گیرند. گرم کننده ها باعث می شوند که دمای بدن نوزاد ثابت بماند و سبب می شوند که نوزاد انرژی کمتری صرف گرم نگهداشتن بدن خود کند. هوای مرطوب نیز باعث می شود که نوزاد از طریق پوست خود آب از دست ندهد.

غنی کننده‌های شیرمادر برای نوزادان نارس

 چون نوزاد نارس مانند نوزاد رسیده نتوانسته در سه ماهه سوم دوره جنینی از طریق جفت نیازهای تغذیه‌ای خود را تأمین نماید و از طرف دیگر نمی‌تواند حجم بیشتری از مایعات را تحمل کند لذا شیرمادر را برای نوزادان نارس کمتر از ۱۵۰۰ گرم غنی می‌‌کردند. این غنی کننده‌‌ها اول به صورت پودر و از شیرگاو تهیه می‌‌شدند و حاوی پروتئین، کلسیم، فسفر و ویتامین D بودند. گرچه ثابت شده که غنی کردن شیرمادر منجر به افزایش وزن، قد و دورسر نوزاد نارس می‌‌شود ولی نقش آن در تکامل سیستم عصبی ناشناخته بوده و مضراتی نیز داشته است (از جمله افزایش اسیدوز متابولیک و افزایش چشمگیر در Oxidative Stress).

 از طرف دیگر آلودگی‌های میکروبی پودر‌های شیر خشک مخصوص نوزادان نارس و ارتباط آن با سپسیس نیز کاملاً شناخته شده است که می‌‌توان از مرگ و میر ناشی از آلودگی با آنتروباکترساکازاکی نام برد. به دلایل گفته شده امروزهدیگر در اکثر موارد در NICUها از پودر‌های غنی کننده شیر مادر استفاده نمی‌کنند و بلکه غنی کننده‌های مایع را به کار می‌‌گیرند. متاسفانه یک ایراد این انواع نیز آن است که به دلیل حجمی که دارند جانشین شیرمادر می‌‌شوند و نوزاد حجم کمتری از شیرمادرش را دریافت می‌‌کند. این غنی کننده‌های مایع نیز از شیرگاو تهیه می‌‌شوند و ۱۷ تا ۵۰ درصد  حجم آن‌‌ها نیز از فرمولا ( شیر خشک ) تشکیل شده است. امروزه در اکثر نقاط جهان برنامه‌هایی در دست اجراست تا غنی کننده‌های شیرمادر را از شیرمادران تهیه کنند.

امتیازات خاص نوزادان نارس

مشخص شده است که نوزادان نارس برای تجزیه چربی‌های شیر مادر نسبت به چربی‌های شیر خشک توانایی بیشتری نیاز دارند. مواد مغذی در شیر مادر فراوان هستند. تحقیق در مورد نوزادان کامل و کم‌خون که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، نشان داده است که مواد مغذی در شیر مادر پایین تر از شیرهایی است که به طور شیمیایی به دست می‌‌آیند و گاهی اوقات نوزادان نارسی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در طول مدت بستری بودن در بیمارستان، وزن‌شان خیلی آهسته زیاد می‌شود.

اما در مطالعاتی که پس از آن تا سن دو – سه سالگی انجام شد، تفاوتی در وزن با آنهایی که به طور طبیعی و یا مصنوعی تغذیه شده بودند، مشاهده نشد. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که میزان رشد نوزادان نارس که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، مشابه با داخل رحم است. میزان مواد معدنی استخوان رابطه مستقیمی با میزان شیر دریافتی نوزاد دارد. رشد دور سر که شاخصی برای رشد مغزی نوزاد است، در نوزادان نارسی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، در طول بستری بودن در بیمارستان پایین‌تر نیست؛ حتی اگر وزن‌شان کم باشد. نوزادان نارسی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، ضریب هوشی بالاتری دارند و رشد عصبی در آنها بیشتر و بهبود ایمنی درازمدت در آنها بهتر است. نوزادان نارس و سبک‌وزنی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند؛ بقای بیشتر، استخوان‌های قوی‌تر، هوشیاری بالاتر و رشد عصبی بیشتری دارند؛ همچنین، کمتر به بیماری مبتلا می‌شوند و تفاوت‌های وزنی مطرحی در بین آنها وجود ندارد.

مشکلات دیگری ممکن است با مکیدن شیر مادر نوزاد تداخل داشته باشد که شامل موارد زیر است:
• مشکلات تنفسی
• سطح پایین اکسیژن
• مشکلات جریان خون
• عفونت خونی
نوزادان نارسی که بسیار کوچک یا بیمار هستند ممکن است نیاز به دریافت مواد غذایی و مایعات از طریق تغذیه وریدی داشته باشند. با قوی‌ترشدن نوزاد او قادر خواهد بود شیر یا فورمولا را از طریق لوله ای دریافت کند که از دهان یا بینی او به معده اش می‌رود. این نوع تغذیه گاواژ نامیده می‌شود. مقدار گاواژ به تدریج افزایش می‌یابد. این روند تدریجی احتمال بروز عفونت روده در نوزاد را کاهش می‌دهد. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند کمتر در معرض عفونت روده قرار می گیرند. نوزادانی که در هفته ۳۴ یا بعد از آن متولد می‌شوند، معمولا می‌توانند از شیشه شیر یا شیر مادر استفاده کنند. با این حال شیر مادر برای آن ها در ابتدا آسان‌تر است؛ زیرا با استفاده از شیشه شیر ممکن است نتوانند جریان شیر شیشه را تحمل کنند و دچار وقفه تنفسی شوند.