برای بارداری چه کارهایی باید انجام داد؟

برای بارداری چه کارهایی باید انجام داد؟ شما از زمانی والد یک فرزند محسوب خواهید شد که وی هنوز به دنیا نیامده است. ما در این مجموعه مطالب، می‌کوشیم به پرسش‌ها و نگرانی‌های شما در این زمینه – از داشتن یک زندگی سالم تا برخورداری از روابطی سالم – پاسخ بدهیم. اگر قصد بچه دار شدن دارید باید بیاموزید برای خانواده جدیدتان از هم اینک برنامه ریزی کنید. در اینجا ما به ترتیب اولویت، به پیش‌شرط‌های لازم برای بچه دار شدن می‌پردازیم.

آزمایش خون و ادرار پیش از بارداری
تشخیص عفونت
اگر شما علائم عفونت ادراری مانند سوزش، تکرر ادرار یا ادرار همراه با درد دارید نمونه ادرار شما باید کشت داده شود تا علت مشخص شود. عفونت دستگاه ادراری در صورتی که درمان نشود، ممکن است منجر به سقط، تولد نوزاد کم وزن یا زایمان زودرس می شود. پس بهتر است قبل از تصمیم برای باردارشدن، عفونت ادراری خود را درمان کنید.

آزمایش خون
درصورتی که قبل از بارداری برای کنترل وضعیت سلامت به پزشک مراجعه کنید، حتما پزشک آزمایش‌های خون لازم را برای‌تان درخواست می‌کند. کم خونی و چربی و قند خونتان از طریق آزمایش خون کنترل می‌شود و درصورت وجود مشکل براساس تاریخچه پزشکی‌تان، آزمایش خاصی درخواست می‌شود. آزمایش خون در درجه اول می‌تواند با شمارش هموگلوبین، تعداد گلبول‌های قرمز و سفید و شکل و ظاهر پلاکت‌های شما مشخص کند شما مبتلا به کم خونی هستید یا نه. کم خونی در طول بارداری می‌تواند باعث ضعف و خستگی شود.

 آزمایش خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
•    شمارش کامل گلبول‌های خون به منظور تشخیص نیاز به مکمل آهن. (بارداری میتواند کم خونی فق آهن به دنبال داشته باشد.)
•    آزمایش خون به منظور مشخص شدن آنکه نسبت به سرخجه و آبله مرغان ایمن هستید یا نه.
•    آزمایش تشخیص سفلیس
•    آزمایش به منظور تشخیص تیروئید. ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است. این هورمون برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین ضروری است به همین دلیل وجود میزان متعادل و کافی ید در بدن برای داشتن بارداری سالم لازم به نظر میرسد. اگر تصمیم به بارداری گرفته‌اید باید روزانه ۱۵۰ میکروگرم ید دریافت کنید. اگر در آزمایش مشخص شد که تیروئید شما مشکل دارد بهتر است با مشورت با پزشک از مکمل استفاده کنید.
•    آزمایش تشخیص HIV
•    آزمایش تشخیص تب خال تناسلی
•    آزمایش تشخیصی هپاتیت B (اگر مبتلا به هپاتیت نباشید می‌توانید پیش از بارداری واکسن آن را دریافت کنید.)
•    آزمایش توکسوپلاسموز. این عفونت می‌تواند اثری مشابه لیستریا داشته باشد و در اثر تماس نزدیک با گربه آلوده و خوردن گوشت خام به وجود می‌آید. بنابراین اگر در تماس با گربه هستید پیش از بارداری باید این آزمایش را حتما انجام دهید. علاوه بر این آزمایش، تست پاراویروس B19 نیز باید انجام شود. 

آزمایش ژنتیک پیش از بارداری

آزمایش ژنتیک چیست؟
آزمایش ژنتیک یک آزمایش خون است که دیدی به والدین آینده درباره ژنهای معیوبی که ممکن است منجر به بیماری جدید فرزندشان شود، می‌دهد. بیشتر بیماری‌های ژنتیک، اختلالات نهفته هستند، به این معنی که یکی از والدین باید ژن معیوب را داشته باشد تا بتواند فرزند را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارت دیگر اگر شما یک ژن با اختلال ژنتیک نهفته داشته باشید و همسرتان آن را نداشته باشد، فرزندتان آن اختلال را به ارث نخواهد برد.  حتی اگر هر دو والد ژن معیوب نهفته را داشته باشند تنها ۲۵ درصد احتمال ابتلای فرزند به اختلال ژنتیک وجود دارد و این احتمال ۱۰۰ درصد نیست.

چه کسی باید آزمایش ژنتیک انجام دهد؟
•    شما یا همسرتان که در خطر انتقال بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک هستید.
•    شما یا همسرتان که دارای شرایط کروموزومی خاص هستید یا کودکی مبتلا به بیماری کرموزومی مانند سندرم داون دارید.
•    خانم بالای ۳۵ سال هستید. در این حالت در معرض بیشترین خطر داشتن فرزند مبتلا به بیماری کروموزومی به ویژه سندرم داون هستید.
•      سقط‌های مکرر ناشی از مشکلات کروموزومی را تجربه کرده‌اید.

تشخیص  ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی
جنینی که از طریق لقاح خارج رحمی یا IVF تشکیل می‌شود را می توان قبل از انتقال به رحم مادر برای بررسی بیماری‌های ژنتیک خاص، مورد بررسی قرار داد.  این آزمایش را PGD یا تشخیص  ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی می‌گویند. اگر آزمایش بیماری ژنتیک را تایید کند، جنین منتقل نمی‌شود.

مزایای استفاده از PGD
•    PGD یک روش بسیار دقیق و اولین راه تشخیص بیماری ژنتیکی یا کروموزومی قبل از تولد است.
•    به دلیل انجام این روش پیش از لانه‌گزینی، نیاز به آمنیوسنتز در دوران بارداری کاهش می‌یابد.
•    از آنجا که این روش پیش از لانه‌گزینی انجام می‌شود، به زوج این امکان را می‌دهد که تصمیم بگیرند آیا می‌خواهند وارد مراحل بعدی بارداری شوند یا خیر.
•    این روش زوج‌ها را ترغیب می‌کند به دنبال فرزندان بیولوژیک باشند.
•    با توجه به نقص‌هایی که ممکن است هنگام تولد وجود داشته باشد، استفاده از این روش هزینه‌ها را کاهش خواهد داد.

معایب PGD
•    PGD به منظور تشخیص شرایط خاص ژنتیکی است. اما ممکن است مشکلات کروموزومی غیرمنتظره در جنین به وجود آید که ربطی به سابقه خانوادگی ندارد.
•    هزینه PGD بالاست.
•    PGD تضمین نمی‌کندکه جنین یک حاملگی ترم را پشت سر خواهد گذاشت چون در هر مرحله این امکان وجود دارد  که سقط جنین رخ دهد.
•    در برخی موارد، یک تخم بارور شده ناقص از لحاظ ژنتیکی بدون هیچ اختلال یا بیماری رشد می‌کند. بنابراین احتمال ایجاد اختلال باید با پزشک مورد بحث قرار گیرد.
•    در حالی که PGD احتمال به وجود آمدن فرزندی با عامل ژنتیکی را کاهش می‌دهد اما نمی‌تواند این خطر را کاملا از بین ببرد. در برخی موارد،‌ انجام آزمایش‌های بیشتری در دوران بارداری مورد نیاز است تا مشخص شود بروز یک عامل ژنتیکی هنوز هم ممکن است.
•    علائم برخی بیماری‌ها تنها زمانی آشکار می‌شود که حامل‌ها به میانسالی رسیده باشند.

چه واکسن‌هایی را نباید در بارداری بزنید؟
اما برخی واکسن‌ها را به هیچ عنوان نباید در طول بارداری دریافت کرد. واکسن‌ها به سه شکل هستند: ویروس‌های زنده، ویروس‌های مرده و توکسوئیدها که پروتئین‌های شیمیایی تغییر شکل یافته‌ای هستند که از باکتری‌ها به دست می‌آیند. زنان باردار به هیچ عنوان نباید واکسن‌های ویروس زنده مانند MMR یا همان سرخک، سرخجه و اوریون را دریافت کنند چون احتمال کمی وجود دارد که به نوزاد متولد نشده آسیب وارد شود. واکسن ساخته شده از ویروس‌های مرده مانند واکسن آنفلوآنزا و واکسن‌های توکسوئید مانند کزاز، دیفتری و سیاه سرفه خطرناک نیست. به همین دلیل است که برخی واکسن‌ها باید پیش از بارداری تزریق شود تا خطری برای جنین به همراه نداشته باشد.

تا یک ماه بعد از واکسن باردار نشوید
عفونت‌های قابل پیشگیری می‌تواند در دوران بارداری خطرناک باشد. به همین دلیل باید یک آزمایش خون در طول چکاپ قبل از بارداری انجام دهید تا مشخص شود در برابر این بیماری‌ها ایمن هستید یا خیر. اگر این طور نباشد شما باید پیش از بارداری واکسن دریافت کنید. فقط باید مطمئن شوید که تا یک ماه بعد از دریافت واکسن باردار نشوید چون این واکسن‌ها از ویروس‌‌های زنده هستند و می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند.

•    واکسن پنوموکوک: اگر مبتلا به بیماری مانند دیابت یا بیماری کبدی باشید پزشک این واکسن را تجویز میکند که در برابر اشکالی از انواع پنومونی محافظت میکند.
•    واکسن آنفلوآنزا: این واکسن می‌تواند از بیماریهای جدی مادر طی دوران بارداری جلوگیری کند. البته می‌توانید این واکسن را در دوران بارداری نیز دریافت کنید.  

ویتامین های ضروری قبل از بارداری
از چه زمان ویتامین بخورید؟
بهتر است از سه ماه قبل از بارداری شروع به مصرف ویتامین کنید، چون به این ترتیب مواد غذایی مناسب در طول مراحل اولیه بارداری جذب جنین می‌شود. ضمن آنکه نقص لوله عصبی یا اسپینابیفیدا هم در هفته چهارم تا ششم بارداری اتفاق می‌افتد.

چه ویتامین‌هایی مهم هستند؟
سه ماده مغذای مهم براساس پژوهش‌ها فولیک اسید، آهن و کلسیم است. فولیک اسید همانطور که گفته شد از نقص لوله عصبی جلوگیری می‌کند، آهن به منظور رساندن اکسیژن به جنین و پیشگیری از کم خونی مادر و کلسیم با هدف ساختن استخوان‌های جنین و پیشگیری از پوکی استخوان مادر مهم است.

آیا همه مکمل‌ها شبیه هم هستند؟
نه. تعداد متنوع و متفاوتی از انواع  ویتامین‌ها با تمرکز بر ماده مغذی خاصی وجود دارد. برخی دیگر از مکمل‌ها مقدار بسیار کمی از هر کدام از مواد مغذی را دارند. برخی دیگر فقط تعداد محدودی از ویتامین‌ها را به طور کامل دارند. بهتر است برای انتخاب مکمل مناسب به منظور دریافت میزان کافی ویتامین از پزشک متخص مشورت بگیرید.
توجه داشته باشید که برخی مطالعات نشان داده مصرف داروهایی که همه مکمل‌ها را در یک قرص جا داده است، منجر به سقط جنین در یک سوم از زنان شده است.  هرچند این مسئله نباید شما را نگران کند چون هنوز مطالعات زیادی برای اثبات استفاده بیش از حد از مکمل‌ها و ارتباط آن با سقط جنین لازم است.

علاوه بر ویتامین‌ها چه باید بخورید؟
معمولا علاوه بر مکمل‌ها بهتر است کلسیم را هم مصرف کنید چون اضافه کردن آن به مولتی ویتامین‌ها آن را از تعادل خارج میکند. اگر میخواهید میزان کلسیم مورد نیازتان را بدانید بهتر است با پزشک مشورت کنید ولی به طورکلی ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارید که در مولتی ویتامین‌ها فقط ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی‌گرم وجود دارد.

گیاهخوارها بیشتر توجه کنند
اگر گیاهخوار هستید و قصد بارداری دارید از آنجا که بخش اعظمی از پروتئین‌ها و ویتامین‌های لازم از طریق گوشت به شما نمی‌رسد بهتر است حتما در مکمل‌تان ویتامین B12، روی، آهن و اسیدهای چرب امگا ۳ مانند DHA را قرار دهید. اگر در رژیم غذایی‌تان از جلبک استفاده می‌کنید بهتر است بدانید که به این ترتیب نیازتان به DHA تامین می‌شود.

مقدار لازم ویتامین
در ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، باید به دنبال این مواد باشید:
•    اسید فولیک ۴۰۰ میکروگرم
•    ویتامین D: 400 IU
•    کلسیم:  ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم
•    ویتامین C: 70 میلی‌گرم
•    تیامین: ۳ میلی گرم
•    ریبوفلاوین: ۲ میلی گرم
•    نیاسین: ۲۰ میلی‌ گرم
•    ویتامین B12: 6 میکروگرم
•    ویتامین E: 10 میلی‌ گرم
•    روی: ۱۵ میلی گرم
•    آهن: ۱۷ میلی گرم
•    ید: ۱۵۰ میکروگرم