چگونگی انجام آزمایش اسپرم در آزمایشگاه و بررسی نتایج آن

چگونگی انجام آزمایش اسپرم در آزمایشگاه و بررسی نتایج آن : شاید شما نیز حتی نام آزمایش اسپرموگرام را هم نشنیده باشید. آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام (تجزیه و تحلیل مایع منی) بطور عادی در دو مورد انجام می پذیرد، هدف اول از انجام آزمایش اسپرم برای بررسی علت ناباروری از لحاظ طبیعی و غیر طبیعی و هدف بعدی برای بررسی موفقیت وازکتومی می باشد. 

چگونگی انجام آزمایش اسپرم

اسپرموگرام یا آزمایش بررسی مایع منی یا اسپرم به بررسی تعداد، سلامت و تحرک اسپرم مردانه می پردازد. آزمایش اسپرم تعداد اسپرم، سلامت و قدرت زنده ماندن آن را بررسی می کند. مایع منی حاوی اسپرم (به علاوه سایر مواد قندی و پروتئینی) است که در طی انزال آزاد می شود. تجزیه و تحلیل مایع منی ۳ عامل اصلی سلامت اسپرم را بررسی می کند: 

• تعداد اسپرم 
• شکل اسپرم 
• تحرک اسپرم

پزشکان اصولا دو یا سه آزمایش اسپرم جداگانه بر منی انجام می دهند تا از سلامت اسپرم مردان اطمینان حاصل شود. به نقل از انجمن شیمی بالینی آمریکا، تست ها باید حداقل ۷ روز تا ۳ ماه از یکدیگر فاصله داشته باشد. تعداد اسپرم در فصل ها و روزهای مختلف سال متفاوت است. پس با توجه به میانگین نمونه های مایع منی یا اسپرم می توان نتیجه درست و قابل اطمینانی بدست آورد.

دلیل و روش انجام آزمایش اسپرم

آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام بیشتر زمانی توصیه می شود که زوج مشکل ناباروری دارند. این آزمایش به پزشک معالج کمک می کند که بداند مرد نابارور است یا خیر. آزمایش اسپرم همچنین تعداد کم اسپرم یا مشکل عملکرد اسپرم که باعث ناباروری شده است را نشان میدهد.مردانی که عمل وازکتومی داشته اند، آزمایش اسپرم انجام میدهند که از نبود اسپرم در منی خود اطمینان داشته باشند. در عمل وازکتومی، لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی می برند، به عنوان یک روش پیشگیری دائمی، بسته می شوند و جلوی عبور آنها به آلت تناسلی گرفته می شود. پس ازاین عمل، پزشکان به مردان توصیه می کنند ۳ بار به مدت سه ماه آزمایش اسپرم انجام هند تا از نبود وجود اسپرم درمایع منی خود اطمینان حاصل شود.

نحوه انجام آزمایش اسپرم در آزمایشگاه

پزشک به شما اطلاعات لازم و کارهای لازم درباره این آزمایش به شما می دهد .پیروی از موارد گفته شده توسط پزشک در دریافت نتایج دقیق بسیار مهم است . در زیر نکات عمومی را برای نتیجه بهتر آزمایش گذاشته ایم:

• بیست و چهار تا هفتاد و دو ساعت قبل از آزمایش انزال نداشته باشید.
• ۲ تا ۵ روز قبل از آزمایش از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر خوداری کنید.
• از مصرف کردن بعضی از داروهای گیاهی مانند گل راعی بپرهیزید.
• از داروهای هورمونی و بدنسازی اجتناب کنید.

• استمناء : استمناء راهی مناسب برای دریافت نمونه تمیز است. 
• استفاده از کاندوم در رابطه جنسی
• رابطه جنسی با خروج قبل از انزال
• انزال تحریک شده توسط الکتریسیته

دو عامل اصلی برای داشتن یک نمونه آزمایش خوب ضروری است.

• اول، اسپرم باید در دمای بدن حفظ شود. اگر بیش از حد گرم و یا خیلی سرد شود، نتایج نادرست خواهد بود.
• دوم، مایع منی باید ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از خروج از بدن به مرکز آزمایش منتقل شود.

موارد تداخل آزمایش اسپرم

برخی از عوامل می توانند بر آزمون تاثیر منفی داشته باشند، اگر نتایج آزمایش اسپرم در حد میزان نرمال نباشد احتمالا به خاطر استفاده از مواردی است که بر میزان اسپرم تاثیر می گذارد از جمله:

• انجام آزمون در بیمار و یا داشتن استرس و اضطراب
• انجام آزماش توسط یک تکنسین بدون تجربه
• احتمال آلودگی در نمونه
• مایع منی ای که در تماس با اسپرم کش spermicide قرار دارد. مواد اسپرم کش ممکن است در برخی از کاندوم ها وجود داشته باشد و یا استفاده از برخی از پمادها و اسپری ها باعث آسیب به اسپرم شوند.
• خطا در آزمایشگاه
• مصرف الکل و کافئین
• گیاهان مانند سنت جان
• استفاده از مواد مخدر و تنباکو
• استفاده از داروهای تجویزی که باعث کاهش تعداد اسپرم می شود مانند سایمتیدین (برای رفع مشکلات گوارشی تجویز می‌شود)

نتایج عادی آزمایش اسپرم چیست؟

تفسیر آزمایش اسپرم مردان

۱- شکل اسپرم

در یک نمونه طبیعی مایع منی، بیش از ۵۰% از اسپرم ها شکل طبیعی و نرمالی دارند. اگر بیشتر از پنجاه درصد از اسپرم های فردی شکل غیر طبیعی داشته باشد، می تواند بر قدرت باروری او تاثیر منفی داشته باشد و باروری کاهش می یابد.

آزمایشگاه ممکن است ناهنجاری هایی را در سر، تنه ​​یا دم اسپرم شناسایی کند. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ باشد، بنابراین قدرت بارور کردن تخمک را ندارد.

۲- تحرک اسپرم

جنبش اسپرم، یا حرکت آن، برای باروری بسیار اهمیت دارد، زیرا اسپرم باید به سمت تخمک حرکت کند. یک سیستم خودکار حرکت اسپرم را تجزیه و تحلیل می کند و در مقیاس ۰ تا ۴ آن را می سنجد. نمره ۰ بدین معنی است که اسپرم در حال حرکت نیست و نمره ۳ یا ۴ نشانگر حرکت خوب آن است. برای نتیجه طبیعی یک ساعت پس از انزال، حداقل ۳۲٪ اسپرم ها باید حرکت رو به جلو داشته باشند. در یک نمونه طبیعی مایع منی، بیش از ۵۰ درصد اسپرم ها، یک ساعت پس از انزال حرکت می کنند.

۳- سطح pH در مایع منی

مایع منی یک مایع قلیایی است. PH  آن باید بین ۷٫۲ تا ۷٫۸ باشد تا نتیجه طبیعی حاصل شود. اگر سطح pH بالاتر از ۸٫۰ باشد می تواند نشان دهنده عفونت باشد. نتیجه کمتر از ۷٫۰ می تواند نشان دهنده آلودگی مایع منی یا انسداد لوله های منی بر باشد.

۴- حجم مایع منی

حجم مایع منی برای یک نتیجه طبیعی باید بیش از ۲ میلی لیتر باشد. به طور متوسط، هر بار که یک مرد دچار انزال می شود، ۲-۶ میلی لیتر مایع منی یا حدود ۱٫۲ قاشق چای خوری تا یک قاشق چای خوری مایع منی آزاد می کند. حجم کم اسپرم مقدار کم اسپرم را نشان می دهد و کمتر از این مقدار ممکن است برای باردارشدن یک خانم کافی نباشد، اما به هیچ وجه به معنای نابارور بودن نیست. از سوی دیگر، میزان بیشتر از آن نیز می تواند غلظت اسپرم را کاهش دهد.

۵- مایع شدن و حالت رقیق مایع منی

باید ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از انزال ، مایع منی باید حالت رقیق پیدا کند. تبدیل مایع منی از حالت غلیظ به یک مایع روان به اسپرم کمک می کند تا حرکت مناسب داشته باشد. اگر مایع منی ظرف  ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از انزال رقیق نشود، می تواند باروری را تحت تأثیر قرار گیرد.

۶- تعداد اسپرم

در تجزیه و تحلیل عادی نمونه مایع منی ای که از شما گرفته شده است باید بین ۲۰ میلیون تا بیش از ۲۰۰ میلیون وجود داشته باشد. این عامل نیز به عنوان تراکم اسپرم معروف است. تعداد کم اسپرم در مایع منی، باروری را سخت تر می کند.

۷- ظاهر مایع منی

ظاهر مایع منی باید سفید تا خاکستری باشد. اگر مایع منی رنگ قرمز قهوه ای دارد دارای خون است در حالی که رنگ زرد می تواند نشانه زردی یا یک عارضه جانبی دارو و یا ابتلا به عفونت دستگاه ادراری تناسلی باشد.

نتایج غیر طبیعی آزمایش اسپرم چه معنی دارد؟

اسپرمی که غیرطبیعی باشد برای رسیدن به تخمک و نفوذ در آن و لقاح مشکل دارد، بنابراین حاملگی به سختی انجام می شود و در روند باروری اختلال ایجاد شود و ناباروری اتفاق افتد. غیر طبیعی بودن آزمایش اسپرم می تواند نشانگر موارد زیر باشد::

• ناباروری
• وجود عفونت
• عدم تعادل هورمونی
• بیماری، مانند دیابت
• نقص ژن ها
• قرار گرفتن در معرض اشعه

اگر نتایج آزمایش غیرطبیعی باشد پزشک معالج پیشنهاد می کند آزمایش های بیشتری انجام دهید. این آزمایشها عبارتند از:

• آزمایشات ژنتیک (بخوانید:آزمایش ژنتیک پیش از بارداری چیست؟)
• آزمایش هورمون
• ادرار بعد از انزال
• گرفتن یک نمونه بافت از بیضه ها
• تست سلول های ایمنی ضد اسپرم

خلاصه ای از بحث چگونگی انجام آزمایش اسپرم 

آزمایش مایع منی و اسپرم اطلاعات زیادی فراهم می کند که می تواند عوامل موثر بر ناباروری و باروری را تعیین کند. اگر نتایج آزمایش شما غیر طبیعی باشد، پزشک شما را به متخصص باروری برای درمان ارجاع می دهد.