آداب نامگذاری فرزند

اسم کوه بهتر است یا رودخانه؟ اسم تاریخی باشد چطور؟ مثلا فرمانده قوم فلان که در آن تاریخ آن کشور را شکست داد و محبوب همه شد؟ اسم پرنده بهتر است یا گل؟ اسمهای خارجی شیک تر هستند یا اسمهای اصیل ایرانی؟ انتخاب اسم برای نوزادی که توی راه است اگر سختترین کار دنیا نباشد قطعا یکی از سخت ترین هاست. اما این کار سخت آنقدر شیرین است که اگر نکات اصولی آن را بدانید برای همیشه به یادتان می ماند والبته از نتیجه آن راضی خواهید بود. خیلی از پدر و مادرها از وقتی جنسیت فرزندشان مشخص می شود به فکر انتخاب اسم می افتند، یکسری خیلی زود به نتیجه نهایی می رسند و البته خیلی ها هم تا روز به دنیا آمدن فرزندشان نمی دانند کدام اسم بهتر است و کدام اسم را انتخاب کنند. یادتان باشد انتخاب اسم نیکو و مناسب بهترین میراثی است که یک پدر ومادر برای فرزندانشان به جا می گذارند. اگر در انتخاب اسم نوزاد توی راهتان مردد هستید و هنوز تصمیم نهایی را نگرفته اید با نی نی بان همراه شوید. نی نی بان نکات اصولی انتخاب اسم را در این مطلب گرد آوری کرده است که در زیر می خوانید.

اول از همه تکلیف خودتان را روشن کنید. اینکه دوست دارید نام فرزندتان را از اسمهای مرسوم و معمولی انتخاب کنید یا اینکه به دنبال یک اسم منحصر به فرد و خاص هستید. بعد از این بروید سراغ جمع آوری اسمهای مورد علاقه تان. اگر فیلمی دیده اید که نام شخصیتش را دوست دارید و همیشه به یادتان هست و یا  کتابی خوانده اید که شخصیتش اسم جالبی داشته،اگر به سرزمین خاصی تعلق خاطر دارید، اگر اهل دیوان حافظ هستید، اگر اهل خواندن شاهنامه هستید، اگر به اسم های مذهبی علاقه دارید یا اگر شخصیتی خاصی را دوست دارید و… همه این اسمها را روی کاغذ بنویسید. وقتی فهرستتان آماده شد، به این فکر کنید که اسم مورد نظر شما، چه تناسبی با فرزندتان دارد. 

قبل از انتخاب یک اسم به این موضوع فکر کنید که قرار است این اسم هویت فرزند شما باشد. درست است اسمهای غیر تکراری و با معنی بیشتر به یاد می مانند اما این اسم نباید عجیب و غریب و بی معنی باشد. بعضی از پدر ومادرها دلشان می خواهد اسمی روی فرزندشان بگذارند که تا حالا کسی نشنیده است . فرزند شما با این اسم قراراست در جامعه حضور داشته باشد، به مدرسه برود و در دنیای پر شر و شور بچه ها ی دیگر بزرگ شود، به دانشگاه برود و پدر و یا مادر شود. کاری نکنید که نام فرزند شما بیش از حد جلب توجه کند، طوری که وقتی به مدرسه رفته همکلاسی هایش نام او را مسخره کنند. در متفاوت و خاص بودن  بودن نام باید حد اعتدال را رعایت کنید. بعضی از اسمهای عجیب و غریب و ناشناخته به شکلی است که گاهی نمی توان فهمید که نام یک پسر است یا دختر. قرار است فرزند شما درهمه عمرش اسمش  را همراه داشته باشد. به این نکته توجه کنید که اسمهای خاص همیشه زیبا نیستند. 

کارشناسان معتقدند کودکانی که نسبت به بقیه دوستانشان اسمهایی با تلفظ و معنایی غریب دارند، در معرض فشار قرار می‌گیرند. کودکی که مدام به ‌دلیل نامش مورد تمسخر دوستانش قرار می گیرد احساس مثبتی از این وضعیت ندارد. این مسئله حتی پس از دوره کودکی نیز ادامه پیدا می کند.اگر فرد نامی با تلفظ یا معنای دشوار داشته باشد و در هر جایی مجبور به تکرار دوباره آن شود، یا دیگران نامش را معمولا اشتباه تلفظ کنند، حس ناخوشایندی به او دست می دهد. همچنین اگر فرد نامی بسیار متفاوت داشته باشد، پرسش‌هایی که همه جا درباره معنای اسمش از او می‌شود شرایطی خسته‌کننده و ملال‌آور برایش به همراه می آورد.

اسم اولین تاثیر یک فرد روی مخاطب است. پس سعی کنید اسمی که انتخاب ‌کنید که یک مفهوم ذهنی مثبت همراه داشته باشد. اسم باید پرمفهوم باشد. به همین دلیل قبل از هر انتخابی معنای آن را بررسی کنید. خیلی اسمها در ظاهر زیبا هستند اما معنای زیبای ندارند ومی توانند در آینده باعث خجالت و شرمندگی فرزندان شما شوند. اسمی  را که انتخاب می کنید چند بار تمرین کنید و ببینید چه حسی به شما می‌دهد. دوستانتان را چند بار با این اسم صدا کنید، چون در آینده مجبور خواهید بود هزاران هزار بار این اسم را به صورت‌های مختلف صدا کنید، با زمزمه وقتی بچه خواب است یا وقتی او را صدا می زنید و با او بازی می کنید.

بهتر است به هماهنگی بین اسم و نام خانوادگی هم توجه کنید. می توانید با یک یا چند حرف مشترک بین نام و نام خانوادگی هماهنگی آوایی ایجاد کنید. ممکن است حروف مشترک صدادار و یا بی صدا باشند. مثل آوینا دیبا یا سیروس شمیسا و… می توانید نام و فامیل را در کنار هم نوشته و یا تایپ کنید و هماهنگی ظاهری آنها را بررسی کنید. گاهی اوقات وقتی نام کوچک و نام خانوادگی با یک حرف شروع می‌شوند، با هم هم‌خوانی پیدا نمی‌کنند. یا اگر نام خانوادگی با حرف صدادار تمام می‌شود، نام کوچک نباید این‌طور باشد. همین‌طور حرف آخر اسم کوچک نباید با حرف اول نام خانوادگی یکسان باشد یا هم‌خوانی نداشته باشد.

بعضی اسمها می توانند در شکل گیری شخصیت افراد موثر باشند. کسی که نامش علی است در دوران تحصیل نسبت به داستان زندگی امام علی(ع) حساسیت بیشتری نشان می دهد . داستان زندگی صاحب اصلی یک نام می تواند بر روی افراد تاثیر گذار باشد. آرش کمانگیر پهلوان ایران زمین است کس که اسمش آرش است  ممکن است نسبت به دیگران عشق و علاقه ای دو چندان به ایران داشته و آمادگی بیشتری برای نثار جان در مسیر وطن پرستی داشته باشد. پس بهتر است از الگوی مناسبی برای اسم فرزندتان استفاده کنید. پوریای ولی تا کنون الگوی خیلی از پدر ومادرها برای انتخاب اسم بوده است اما  دیگر این روزها هیچ کس سراغ چنگیز و افراسیاب نمی رود  .

در نام گذاری فرزند باید به شرایط روز جامعه  توجه کنید. باید نامی انتخاب کنید که مناسب ۲۰ و ۳۰ سال دیگر هم باشد. بعضی اسمها ممکن است در یک شرایط اجتماعی به نظرتان زیبا برسند اما بعد از چند سال معنی و مفهومشان را از دست می دهند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها با اسامی قدیمی مانوس تر هستند، ممکن است اصرار برانتخاب نامی داشته باشند که مناسب شرایط روز جامعه نیست، بهتر است با رعایت احترام آنها را متقاعد کنید و اسمی انتخاب کنید که در ۱۲۰ سال آینده قدیمی نشود و از مد نیفتد.

بهتر است قبل از انتخاب نهایی، لقب نام فرزندتان را هم درنظر داشته باشید. اسمی انتخاب کنید که اگر قرار است شکسته شود معنی جداگانه ای داشته باشد و بی معنی و مسخره به نظر نرسد. بچه ها در مدرسه اسم دوستانشان را برای اینکه راحت ترو سریعتر تلفظ کنند ، می شکنند. مثلا آرمیتا در مدرسه به آرمی تبدیل می شود که معنای ارتش دارد. گلنار گلی می شود و پوریا پوری. پس از اسامی که به صورتهای مختلف تلفظ می شود پرهیز کنید. تصور کنید وقتی در سنین بالا تر این اسم صدا زده می شود چه حالتی دارد.

بعضی از پدر و مادرها روی انتخاب یک اسم پافشاری می کنند. مثلا یک نام دخترانه را برای پسر مناسب می دانند و یا بر عکس. هرگز اسم دختر را برای پسر و اسم پسر را برای دختر انتخاب نکنید. یادتان باشد فرزندتان یک انسان است . از گذاشتن اسامی مخصوص حیوانات اجتناب کنید. از انتخاب اسامی که مخصوص گروه های تخصصی است بپرهیزید. مثل گروه های ورزشی. از انتخاب اسامی که ممنوع است بپرهیزید و نامهایی را که در دورۀ زندگی و تقاضای شغل باعث تعجب کارفرما می شود انتخاب نکنید. گاهی نوع اسم باعث می شود در هنگام تقاضای شغل، مرتبا ًجواب منفی از طرف کار فرما داشته باشد. اسامی که مربوط به مارک های شناخته شده است و بر روی اجناس نوشته شده است مناسب فرزند شما نیستند.

به میراث قومیتی  و آبا و اجدادی خود توجه داشته باشید. زبان ها و گویش های مختلف در نقاط مختلف ایران اسامی زیبای مخصوص خود را نیز دارند. البته بهتر است اسمی که انتخاب می کنید نامانوس نباشد و تلفظ سختی برای کسانی که هم زبان شما نیستند نداشته باشد. مخصوصا اگر همسرتان هم زبان شما نیست. اما در هنگام انتخاب اسم، مجموعه اسامی که ریشه در زبان و گویش اجدادی تان دارند را هم در نظر داشته باشید.

مهم ترین نکته انتخاب اسم ، توافق با همسر است. او در این نام گذاری شریک است و اسم نهایی باید مورد علاقه هر دو باشد. مگر اینکه بخواهید با اسمی دیگر او را صدا بزنید. از زمانی که شروع به فکر کردن درباره اسامی می کنید راجع به جزییات با هم حرف بزنید. آیا اسمی سنتی می خواهید؟ آیا می خواهید اسم فرزندتان اسمی مرسوم باشد یا ترجیح می دهید اسمی تک داشته باشد؟ آیا می خواهید نظرات سایرین را دخالت دهید؟ درباره همه چیز با همسرتان توافق کنید. برای انتخاب اسم متحد باشید. هر تصمیمی که گرفتید، در مقابل سایرین متحد باشید و آن را به عنوان تصمیم مشترک اعلام کنید. نگذارید کسی نظرش را تحمیل کند یا برای خودش اسم جداگانه ای داشته باشد.

هر سال سازمان ثبت احوال کشور لیستی از نام‌های پرطرفدار پسرانه و دخترانه را منتشر می‌کند که در آن به ۵۰ نامی که بیشتر از همه در طول یک سال به ثبت رسیده‌اند پرداخته شده است. طبق آمار سخنگوی سازمان ثبت احوال والدین نوزادان مثل آمارهای موجود سال قبل نام های امیر علی و فاطمه را به عنوان بهترین نام برای فرزندانشان انتخاب می کنند. نام های امیرعلی، محمد، علی، امیرحسین و ابوالفضل در بین نوزادان پسر و نام های فاطمه، زهرا، حلما، یسنا و زینب در بین نوزادان دختر بیشترین فراوانی را داشته اند. به عنوان مثال در سال گذشته رتبه نخست بیشترین نام پسرانه را امیرعلی داشت و رتبه دوم را محمدطاها به دست آورد. محمد در رتبه سوم، ابوالفضل چهارم و امیرحسین در رتبه پنجم قرار گرفتند .نکته قابل توجه در این آمار این است که وقتی به سال‌های گذشته برگردیم و مثلا آمار سال ۱۳۸۰ را نگاه کنیم نام امیرعلی اصلا در ۵۰ نام نخست نیست! و از سال ۱۳۸۲ وارد این فهرست می‌شود و کم کم صعود خود را آغاز می‌کند. همین طور نام محمدطاها که از سال ۱۳۸۶ وارد لیست ۵۰ نام اول شد. اما سه نام دیگر که همیشه جزو پرطرفدارترین نام‌های پسرانه در ایران بوده‌اند با چند اختلاف در رتبه، همیشه در بالای لیست جای داشته‌اند.در سال ۱۳۸۰، علی، محمد و امیرحسین، سه نام نخست لیست هستند و نام‌های متفاوت و جدیدی چون میلاد، امید، سینا و پوریا به لیست وارد شده‌اند که البته در سال ۱۳۹۳ دیگر خبری از این نام‌ها در لیست ۵۰ نام پرطرفدار نیست و در عوض اسم‌هایی چون کیان ، بنیامین، ماهان، مبین جای آنها را گرفته‌اند.

یکسری از نام‌ها قابل توجه‌اند؛ نام‌های عجیبی که توسط سازمان ثبت احوال در طول این سال‌ها تغییر کرده‌اند. نام‌هایی که یا دارای معنای بدی بوده‌اند یا آنقدر انتخاب آنها به عنوان اسم عجیب بوده است که صاحبانشان را دچار مشکل می‌کرده است: مثل یاسمین خان که نام مردی در میانه است و معلوم نیست نام زنانه است یا مردانه؛ یا خانمی در آبادان که نامش آمریکاست! ساس، نام مردی در شیراز است و گیلاس نام زنی در اردبیل، قاچاق نام مردی در الشتر است و قیمتی نام زنی در سنقر و…آخرت، بخاره، بطری، بسته، تماشا، ترکه، چرت، چرمی، حرف ناز، خیال، دده، سبیله، سماور، شناور، طوطی، قصر، قنداب، گلدان، مسکو، مریخ، مخصوص، نتیجه، نخواسته، ویلا، هکتار و هزار تومانی اسمهایی بوده که شهروندان تهرانی با مراجعه به ثبت احوال خواستار تغییر آن شده اند.

اسمهایی که انتخاب می کنید باید از فیلتر سازمان ثبت و احوال کشور بگذرد.  مهمترین فاکتور یکه این اسمها باید داشته باشند متواتر بودن است؛ یعنی قبلا سابقه ای برای این اسم در ثبت احوال وجود داشته باشد؛ البته این سازمان سامانه‌ای را برای جستجوی اسم در نظر گرفته است. به این صورت که شما می‌توانید از طریق سایت این سازمان نام مورد نظرتان را سرچ کنید. اگر نام مورد نظر شما در سامانه موجود بود می‌توانید مطمئن باشید برای ثبت آن به مشکلی برنخواهید خورد اما در غیر این صورت راه درازی در پیش دارید تا اسمی که مد نظرتان است در شناسنامه فرزندتان نوشته شود.

در بیشتر کشورهای دنیا برای نامگذاری نوزاد آیین و مراسم مختلف و متنوعی دارند. انتخاب نام کودک تازه متولد شده در خانواده، مستلزم برگزاری آیین ها و مراسم یا تشریفاتی است که ریشه در تاریخ گذشته زندگی آنها دارد. با اینکه این روزها خیلی از رسم و رسوم ها مثل قدیم برگزار نمی شود، اما هنوز هم بیشتر ایرانی ها در ششمین شب تولد نوزاد، اقوام خانواده به خصوص پدربزرگ ها و مادربزرگ ها را  دعوت می کنند تا با مشورت با یکدیگر و تبادل نظراتشان نامی را برای فرزند تازه متولد شده انتخاب کنند. پس از انتخاب نام، نام این نوزاد و همچنین روز، ماه، سال و ساعت تولد او در حاشیه قرآن، دیوان حافظ یا هر کتاب ارزشمند دیگری که از گذشته های دور نام همه فرزندان خانواده در آن ثبت شده می نویسند. مراسم نامگذاری به شیوه سنتی در مناطق مرکزی کشور و بویژه استان های اصفهان و شیراز به این شکل است که در روز هفتم تولد نوزاد یک مراسم غیررسمی برای انتخاب نام و با حضور اقوام درجه یک خانواده انجام می شود تا در شب دهم تولد نوزاد مراسم رسمی نامگذاری برگزار شود. در این شب از همه اعضای خانواده و اقوام و دوستان و آشنایان دعوت می شود در مراسم نامگذاری حاضر شوند. سپس اسم های پیشنهادی روی کاغذهای جداگانه ای نوشته شده و در بین صفحات قرآن قرار می گیرد تا بزرگ خانواده با باز کردن یک صفحه، یک نام از میان نام های نوشته شده را انتخاب کند.پس از انتخاب نام، توسط یکی از مومن ترین افراد جمع، در گوش راست نوزاد اذان و در گوش چپ او اقامه خوانده شده و نام انتخاب شده برای نوزاد چندین بار در گوشش تکرار می شود. سپس این فرد صورت نوزاد را بوسیده و او را به نفر سمت راستی خود می دهد تا او هم نوزاد را نوازش کند و به این ترتیب همه برای لحظاتی نوزاد را در آغوش گرفته و هدیه ای به او می دهند تا در انتها نوزاد به آغوش مادرش سپرده می شود. «شب ششگانی» نزد بلوچ‌ها اصطلاح معروفی است، در این شب مراسمی برپا می‌شود و پدر نوزاد در حد توان نذری می‌دهد. در همین شب نام نوزاد هم انتخاب می‌شود، البته گاهی پیش از روز ششم و حتی هنگام تولد نام کودک خود را می‌گذارند. اما در غرب کشور مراسم نامگذاری که همراه با خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد است، در شب هفتم تولد انجام می‌شود. فردی که اذان را در گوش طفل نجوا می‌کند از ریش‌سفیدان و معتمدان طایفه است. نیشابوری‌ها، در روز دهم، مراسم نامگذاری کودکان خود را برگزار می‌کنند. آنها اسم نوزاد خود را یا از میان اسامی آبا و اجداد خود برمی گزینند یا این که شناسنامه آنها مکتوب به اسامی بزرگان دین می‌شود. خواندن اذان و اقامه بخش اصلی مراسم نامگذاری است. پس از آن مدعوین هر کدام به فراخور تحفه‌ای و کادویی به کودک پیشکش می‌کنند. در آذربایجان، مراسم نامگذاری نوزاد در شب ششم تولد برگزار می شود . شبی که مخصوص جشن نام گذاری نوزاد است  در این شب « عاشیق ها» برای حاضران « ساز » می نوازند و  به رقص های آئینی می پردازند. در این مراسم  بزرگتر خاندان که او را « ائلجه بیلن » می نامند در گوش نوزاد اذان تلاوت می کند و نامش را در گوشش می خواند و بر او نامی نیکو می گذارد و می گوید « آدینی من قویدوم، یاشینی حق وئرسین » و یا نام پدر نوزاد را بر زبان می آورد و او را فرزند آن پدر می نامد ، و پس از تکرار نامی که بر او گذاشته اند، می گوید « بو آدی اؤزون قازان»